Η αντιπυρική περίοδος 2017 μέσα από τα... μάτια των Πτυχιούχων του ΠΣ

Παρουσιάζουμε την αποτίμηση της αντιπυρικής περιόδου από τα μέλη της Ένωσης Πτυχιούχων Αξιωματικών και Υπαξιωματικών του Πυροσβεστικού Σώματος: Καταρχήν θα θέλαμε να σας

ευχαριστήσουμε για την παρουσία σας σήμερα εδώ, η οποία παρουσία καταδεικνύει το ενδιαφέρον που υπάρχει γύρω από το επιχειρησιακό έργο του Π.Σ.

Να ξεκαθαρίσουμε ότι η αποτίμηση της αντιπυρικής περιόδου, ως έννοια και ως διαδικασία, μας βρίσκει αντίθετους διότι δημιουργείται και διαιωνίζεται στην κοινή γνώμη η πεποίθηση ότι οι πυροσβέστες εργάζονται 3-4 μήνες το χρόνο. Και μπορεί οι δασικές πυρκαγιές ως φαινόμενο να εμφανίζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω του αντίκτυπου που έχουν στο περιβάλλον, στην κοινωνική, οικονομική έως και πολιτική ζωή της χώρας, δεν παύουν όμως να αποτελούν το 20% περίπου των συμβάντων τα οποία αντιμετωπίζει κατ’ έτος το Π.Σ. Απλά θα θέλαμε να κάνουμε καταρχήν γνωστό ότι ο πυροσβέστης κατά τη διάρκεια του έτους καλείται να ανταποκριθεί επίσης σε συμβάντα αστικών πυρκαγιών, διασώσεων πάσης φύσεως (λίμνες, ποτάμια, βουνά, αστικός ιστός κλπ) και παροχών βοηθείας. Τα πρόσφατα τραγικά πλημμυρικά φαινόμενα της Δυτικής Αττικής και όχι μόνο αποδεικνύουν του λόγου το αληθές. Υπ’ αυτή την έννοια, κατά την άποψή μας, ο απολογισμός θα πρέπει να γίνεται κατ’ έτος στο τέλος του και να αφορά στο σύνολο της επιχειρησιακής δράσης του Π.Σ.

Πριν ξεκινήσουμε την προσέγγισή μας σχετικά με την πρόσφατη αντιπυρική περίοδο θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον κ. Αναπληρωτή Υπουργό Εσωτερικών αρμόδιο για θέματα Προστασίας του Πολίτη αλλά να του πούμε ότι «χορτάσαμε» από συγχαρητήρια ανθρώπων από τους οποίους θα περιμέναμε να τα μας τα αποδεικνύουν εμπράκτως. Σε κάθε περίπτωση μας αρκούν οι ευχαριστίες του κόσμου, η αγάπη, η εκτίμηση και ο σεβασμός στο έργο μας που αποτελούν την κινητήριο δύναμή μας. Και μπορεί στο ισοζύγιο αριθμός πυρκαγιών – καμένων εκτάσεων ο απολογισμός να κρίνεται θετικός, ωστόσο στο ισοζύγιο των ανθρώπων δεν μπορεί να θεωρηθεί πετυχημένη μια χρονιά που είχαμε έναν ακόμα χαμένο συνάδελφο στο καθήκον και απροσδιόριστο αριθμητικά πλήθος τραυματισμένων συναδέλφων.

Εξετάζοντας ψύχραιμα, ρεαλιστικά και επιστημονικά την εν λόγω περίοδο καταλήγουμε στις ακόλουθες παρατηρήσεις:

Α. ΠΥΛΩΝΑΣ I – ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ / ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ

Σε προληπτικό επίπεδο και όσον αφορά στο «Επιχειρησιακό Σχέδιο Αντιμετώπισης Δασικών Πυρκαγιών» και «Σχέδιο Διοικητικής Μέριμνας και οργάνωσης της διοικητικής υποστήριξης των πυροσβεστικών πόρων σε περίπτωση μεγάλης πυρκαγιάς», οι προτάσεις μας που κατατέθηκαν από το Φεβρουάριο του 2017 δεν υιοθετήθηκαν ούτε κατ’ ελάχιστον. Ενδεικτικά, ωστόσο, να επαναλάβουμε ότι το Σχέδιο αυτό πρέπει να είναι μικρό σε έκταση, λειτουργικό και ευέλικτο, και όχι ένα απλό ευχολόγιο που θα μπαίνει στη βιβλιοθήκη. Πρέπει να είναι το αναγκαίο σε κάθε επικεφαλής εγχειρίδιο που θα περιλαμβάνει όλες τις αναγκαίες σε αυτόν λεπτομέρειες, με τηλέφωνα και διευθύνσεις, προκειμένου το έργο του να είναι ευκολότερο. Και αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να διαπνέει το επιχειρησιακό έργο του Π.Σ. σε επίπεδο οργανωσιακής κουλτούρας.

Χωρίς να αμφισβητείται ο αριθμός των εκδηλωθεισών δασικών πυρκαγιών που ήταν αυξημένος σε συνδυασμό με τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες, παρά τις περισσότερες βροχοπτώσεις της περιόδου Μαΐου – Σεπτεμβρίου, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι τα στατιστικά στοιχεία είναι ο ένας τρόπος να αποτυπώσεις την αλήθεια με την προσέγγιση που σε εξυπηρετεί. Έτσι, έχει διαπιστωθεί ότι πολλές φορές δηλώνονται από το Π.Σ. λιγότερες καμένες εκτάσεις από την πραγματικότητα, όπως αυτή αποτυπώνεται από τα επίσημα στοιχεία του Εθνικού Παρατηρητηρίου Δασικών Πυρκαγιών ή του EFFIS, όπου μέσα από εξελιγμένες μεθόδους ανάλυσης δορυφορικών δεδομένων μέσης ή υψηλής ευκρίνειας έχουμε την πιο ρεαλιστική απόδοση των καμένων εκτάσεων. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι στην περιοχή Σαντομέρι και Άρλα της Δυτικής Αχαΐας η παρουσιαζόμενη καμένη έκταση είναι 8000 στρέμματα και η πραγματική 18000 στρέμματα, ενώ στον Κάλαμο Αττικής οι τιμές είναι 19000 στρέμματα και 28880 στρέμματα, αντίστοιχα. 

Ένα από τα επίσης εντοπιζόμενα προβλήματα συνιστά το ζήτημα των τηλεπικοινωνιών, το οποίο αποδεικνύεται στην πράξη μη λειτουργικό και διάτρητο σε βαθμό να προκαλείται σύγχυση από τη δυνατότητα οποιουδήποτε (ακόμα και μη υπηρεσιακού παράγοντα) να παρεμβαίνει στις συχνότητες και να μιλά δίχως κανόνες στους ασυρμάτους, με αποτέλεσμα να προκαλείται σύγχυση και πανικό, εικόνα που δεν προσιδιάζει σε επαγγελματική υπηρεσία.

Παρά το γεγονός ότι υπήρξε προληπτική ενημέρωση των πολιτών μέσω σχετικών σπότς και δημοσιεύσεων, η εμφάνιση μεγάλου αριθμού αγροτοδασικών πυρκαγιών από αμέλεια καταδεικνύει ότι αυτή δεν ήταν πιθανότατα επαρκής.

Β. ΠΥΛΩΝΑΣ II – ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ

Ως προς τον κρισιμότερο ίσως παράγοντα, όπως είναι οι άνθρωποι που αποτελούν την ψυχή του Π.Σ., θα πρέπει να αναφερθεί ότι η ύπαρξη προσωπικού τεσσάρων ταχυτήτων (μόνιμοι, πυροσβέστες πενταετούς υποχρέωσης και εποχικοί), ωραρίων και απολαβών, η μετακίνηση στο πρώτο τετράμηνο του έτους, χωρίς αντικατάσταση, 700 έμπειρων συναδέλφων προς τις υπηρεσίες των 14 περιφερειακών αεροδρομίων και των αυτοκινητοδρόμων της χώρας, συνεπεία μνημονιακών υποχρεώσεων, καθώς και έκτακτες συνταξιοδοτήσεις υπαλλήλων καθιστά εκ προοιμίου υποστελεχωμένο τον επιχειρησιακό μηχανισμό του Σώματος.

Η ελλιπής αυτή στελέχωση αναπόφευκτα οδήγησε στην εργασιακή εξόντωση του υφιστάμενου προσωπικού με απασχόληση που υπερέβαινε ακόμα και τα 3-4 24ωρα, ειδικά για τους Διοικητές Υπηρεσιών με αυξημένα σε συχνότητα εμφάνισης δασικά περιστατικά, με αποτέλεσμα αυτοί όπως και οι επικεφαλής των δασικών πυρκαγιών να υποχρεούνται να λειτουργούν και να λαμβάνουν κρίσιμες αποφάσεις με υψηλό βαθμό επαγγελματικής πίεσης, υπερβολικής κόπωσης και συχνά δίχως τη δυνατότητα απόλαυσης του κεκτημένου δικαιώματος της καλοκαιρινής άδειας ή έστω ανάπαυσης. Η ευκολία θέσης σε επιφυλακή του προσωπικού και η υποχρέωση διενέργειας περιπολιών από τους Διοικητές ακόμα και με δείκτη επικινδυνότητας 2, δημιουργεί εύλογα ερωτηματικά αναφορικά με την αξιοπιστία του εν λόγω δείκτη που στην ουσία καταργείται στην πράξη δίχως προφανή αιτία.

Κορωνίδα, όμως, της εργασιακής εκμετάλλευσης του προσωπικού αποτέλεσε η συστηματική καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού μετακίνηση προσωπικού ως ενίσχυση σε όχι πάντα όμορη πληττόμενη περιοχή, που καταδεικνύει είτε την προχειρότητα στον επιχειρησιακό σχεδιασμό είτε την ανισοκατανομή του προσωπικού ανά την επικράτεια. Χαρακτηριστικά σας αναφέρω παράδειγμα σύμφωνα με το οποίο η Π.Υ. Γουμένισσας έστειλε δυο φορές ένα πυροσβεστικό όχημα στις πυρκαγιές της Ζακύνθου σε απόσταση 700 χιλιομέτρων. Η παγιωθείσα αυτή κατάσταση είχε ως προέκταση την άμεση ανάληψη υπηρεσίας παρά τη διανυθείσα απόσταση και τη φυσιολογική κόπωση, τις καθυστερήσεις όσον αφορά την απεμπλοκή οχημάτων καθώς και τις ανορθογραφίες που δημιουργούνταν σχετικά με ζητήματα ενδιαίτησης και ανάπαυσης των μετακινούμενων. Πέραν των συνεχών μετακινήσεων το προσωπικό υποχρεωνόταν να πληρώσει τα εκτός έδρας έξοδά του από την τσέπη του με την προοπτική λήψης αυτών στο εγγύς άγνωστο μέλλον, δεδομένου ότι σήμερα πληρώνονται ακόμα τα έναντι του 2016, ενισχύοντας έτσι τις έμμεσες απώλειες του ήδη πενιχρού εισοδήματός τους. Η ύπαρξη ωστόσο μεγάλου αριθμού προσωπικού από έτερες υπηρεσίες δεν είναι δυνατό από μόνη της να θεωρηθεί επαρκής και ορθολογική επιλογή καθώς πέραν την προφανούς κόπωσης αυτών δημιουργούνταν κενά και στις υπηρεσίες προέλευσής τους που καλύπτονταν μέσω υπερεργασίας των παραμενόντων υπαλλήλων.

Περιορισμένη έως ανύπαρκτη ήταν επίσης η κάλυψη μεγάλων και όχι μόνο δασικών πυρκαγιών σε επίπεδο υγειονομικής κάλυψης με μηδαμινή συμμετοχή της Υγειονομικής Υπηρεσίας Π.Σ. και των ελάχιστων πλέον ασθενοφόρων που έχει στη διάθεσή της η υπηρεσία. Για το γεγονός αυτό ευθύνεται αναμφίβολα η έλλειψη θεσμικού πλαισίου υγείας και ασφάλειας στο Π.Σ. με αποτέλεσμα ο εργαζόμενος να είναι εκτεθειμένος σε κάθε λογής επαγγελματικούς κινδύνους στο πεδίο των επιχειρήσεων.

Στο σημείο αυτό να επισημάνουμε ότι ο πυροσβέστης σήμερα δεν είναι ένας υπάλληλος χαμηλών προσόντων καθώς δεδομένης της πολυπλοκότητας του επαγγέλματος και των αρμοδιοτήτων του Περί της ανάγκης εκπαίδευσης μας μίλησε σχετικά πρόσφατα εξάλλου και ο κ. Αναπληρωτής Υπουργός Εσωτερικών αρμόδιος για θέματα προστασίας του πολίτη, ωστόσο ακόμα αναμένουμε την πρόσκλησή του ιδίου αλλά και των ΓΓΠΠ και ΑΠΣ, παρά τη σχετική επιστολή μας, προκειμένου να του παραθέσουμε τα συμπεράσματα από την πρόσφατη επίσκεψή μας ως ένωσης στην Πυροσβεστική Υπηρεσία και την Πυροσβεστική Ακαδημία της Ν. Υόρκης.

Γ. ΠΥΛΩΝΑΣ III – ΜΕΣΑ

Καλή η «Ψηφιακή Υπηρεσία ειδοποίησης και Αντιμετώπισης πυρκαγιάς» και τα drones, όταν αξιοποιηθούν πλήρως, για τα οποία μας μίλησε ο κ. Αρχηγός Π.Σ. αλλά αρκούν από μόνα τους όταν στερείσαι Μ.Α.Π. και ετοιμοπόλεμων επιχειρησιακά οχημάτων;

Δεδομένου του μεγάλου αριθμού των συμβάντων που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν, τα διαθέσιμα εναέρια μέσα που χρησιμοποιήθηκαν επιχειρησιακά κρίθηκαν ανεπαρκή αριθμητικά. Η καθυστερημένη άφιξη των μισθωμένων ελικοπτέρων, η διασπορά τους με όχι πάντοτε επιχειρησιακά κριτήρια αλλά και η περιορισμένη χρήση τους λόγω υψηλού κόστους ώρας πτήσης είχαν σαν έμμεσο αποτέλεσμα την επιπλέον καταπόνηση του προσωπικού που δεν είχε την απαιτούμενη βοήθεια από αέρος εν τη γενέσει μιας πυρκαγιάς, κάνοντας έτσι δυσκολότερο και χρονοβόρο τον έλεγχο και τη διαχείρισή της. Από την άλλη το να θεωρούνται τα PEZETEL του ενός τόνου χωρητικότητας ύδατος η αιχμή του δόρατος της αεροπυρόσβεσης δεν περιποιεί τιμή για το Π.Σ. εν έτει 2017, την ώρα που τα CANADAIR λόγω παλαιότητας και παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των τεχνικών της Πολεμικής Αεροπορίας εμφάνιζαν καθημερινά διαθεσιμότητα που με βία προσέγγιζε το 60%. Από την πλευρά τους τα CHINOOK, ως κατεξοχήν μεταγωγικά μέσα, αποδείχτηκε ότι αφενός δεν ενδείκνυνται απόλυτα για τις δασικές πυρκαγιές, αφού με τα στροφεία τους δημιουργούν ισχυρές ριπές με αποτέλεσμα συχνά την επέκταση πυρκαγιών. Αφετέρου εντοπίστηκαν προβλήματα επικοινωνίας αυτών και του συντονιστή εναερίων λόγω έλλειψης συχνότητας ή παρεμβολών άλλων ελικοπτέρων/αεροσκαφών.

Αποτέλεσμα των παραπάνω ήταν η περαιτέρω καταπόνηση των ήδη καταπονημένων πυροσβεστικών οχημάτων που υπέστησαν βλάβες λόγω τόσο της συνεχούς και εντατικοποιημένης εργασίας όσο και των απαιτήσεων των πυρκαγιών με επεμβάσεις σε δύσκολο ορεινό δίκτυο, με έντονες κλίσεις και όχι συντηρημένους δρόμους. Έτσι κατά τους μήνες Σεπτέμβριο και Οκτώβριο που εμφάνισαν δασικά συμβάντα αντίστοιχα των μηνών Ιουλίου και Αυγούστου, περίπου το 1/3 αυτών ήταν ακινητοποιημένα ή με βλάβη στο συνεργείο. Στο σημείο αυτό αξίζει να επισημάνουμε τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν και συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν οι Διοικητές υπηρεσιών από τη μη έγκριση προϋπολογισμών για την αποκατάσταση βλαβών, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι προκειμένου να μπορούν να ανταποκριθούν επιχειρησιακά να αναλαμβάνουν το ρίσκο και να τα επιδιορθώνουν ακόμα και με δικά τους έξοδα. Η ΓΔΟΕΣ και οι λοιπές εμπλεκόμενες οικονομικές υπηρεσίες θα έπρεπε σε αντίστοιχες περιπτώσεις να αντιλαμβάνονται την ανάγκη διαθεσιμότητας και να λειτουργούν λιγότερο τεχνοκρατικά και γραφειοκρατικά. 

Αλλά και σε επίπεδο διαθέσιμων μέσων ατομικής προστασίας η κατάσταση δεν μπορεί να θεωρηθεί και πολύ καλύτερη. Στις ήδη υφιστάμενες ελλείψεις σε στολές και άρβυλα έρχονται να προστεθούν και αυτές σε αναπνευστικές συσκευές που όχι μόνο δεν είναι επαρκείς αλλά συχνά και προκειμένου να πληρωθούν με αέρα, θα πρέπει να μεταφερθούν από την επαρχία σε υπηρεσίες αστικών κέντρων.

Δ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Επαναξιολόγηση του υφιστάμενου μηχανισμού δασοπυρόσβεσης

Ανάγκη απόκτησης εθνικής αντιπυρικής κουλτούρας μέσω της εισαγωγής και διδασκαλίας της ως μάθημα στα σχολεία και όχι ως απλή ενημέρωση

Ανάγκη έγκαιρης χρηματοδότησης της δασοπυρόσβεσης κατ’ έτος

Ανάγκη κοστολόγησης επιχειρήσεων προκειμένου να υπάρξει στοχευμένη εξοικονόμηση και αναζήτηση πόρων

Πρόβλεψη δυνατότητας απασχόλησης ΠΠΥ σε δράσεις πρόληψης

Ενίσχυση της έννοιας της διαλειτουργικότητας

Στην όλη προσπάθεια της τρέχουσας δύσκολης οικονομικά, κλιματολογικά και επιχειρησιακά χρονιάς, η αρωγή των λοιπών ενστόλων των Σ.Α. και Ε.Δ., της τοπικής αυτοδιοίκησης και φυσικά των απλών πολιτών ήταν εξαιρετικής σημασίας και είμαστε ευγνώμονες γι’ αυτό. 

Οι ευχαριστίες σε όλους τους εμπλεκόμενους, χειμαζόμενους οικονομικά μα έτοιμους να ριχτούν στο καθήκον, ένστολους συναδέλφους του Π.Σ. αν και κοινότυπες απηχούν τη φωνή της κοινωνίας προς τον σύγχρονο ήρωα πυροσβέστη. 

_